“Kemik Erimesi” tabiriyle anlatılmak istenen OSTEOPOROZ’a, kemik yoğunluğunun azalması demek daha doğru olur. Çünkü kemikler bir mum gibi eriyip gitmezler; dışarıdan bakıldığında neredeyse aynı gözüken kemiğin ağırlığı azalmaya başlar. Kemik dokusu ve bu dokuya etki edebilen faktörler hakkında bilgi sahibi olmak, yaşam kalitesini mümkün olan en üst düzeyde tutmaya yardımcı olacaktır. Amacımız, osteoporozun ve buna bağlı kırık oluşumunun önüne geçerek süreci yavaşlatacak önlemleri almaktır.
Kemikler sadece büyüme çağında değil, ömür boyu kendilerini yenileyen, canlı dokulardır. Buna bağlı olarak iskelet, 7 ila 10 yıl içinde tamamen yenilenmiş olur. Bu öyle güçlü bir mekanizmadır ki kırık sonrası, müdahale edilmese bile kırığın iki ucunun arası dolabilir. Ömür boyu süren bu yenilenme yaş ilerledikçe doğal olarak azalabilir. Yaşlılıktan bağımsız olarak, yaşam şekli ve bazı tıbbi durumlar da bu süreci tersine çevirip hızlandırabilirler.
Kemik yoğunluğundaki azalmayı kolaylaştıran, hızladıran faktörleri iki başlık altında sıralayabiliriz:
1)Kontrol edilebilen faktörler:
- Fiziksel aktivite ve egzersiz yetersizliği: En etkili faktördür. Hareketli bir yaşam sürmek ve uygun bir egzersiz programını düzenli olarak uygulamak şarttır.
- Dengesiz beslenme: Kemiğin ihtiyaç duyduğu minerallerin günlük olarak beslenmeyle alınması için düzenli ve dengeli beslenme önerilir. Diyetisyene danışarak gerekli düzenlemeler yapılır.
- Sigara ve alkol kullanımı: Bazı görüşler osteoporozu arttırdığına yöneliktir.
2) Kontrol dışında gelişen faktörler:
- Yaş ve Genetik: Yaşam tarzı düzenlenmesi ile etkileri azaltılabilir.
- Hormonal değişimler: Menopoz sonrası kadınlarda, özellikle ilk yıllarda hızlı bir kemik yoğunluğu kaybı olur. İlerleyen yıllarda bu kayıp yüzdesi erkeklerle aynı düzeye düşer.
- Bazı hastalıklar: Kortikosteroid kullanımı, bazı karın içi organ hastalıkları, tiroid ve paratiroid hastalıkları gibi durumlarda osteoporoz gelişebilir.
FİZİKSEL OLARAK AKTİF KALMAK:
Egzersiz yapmanın beden sağlığı üzerindeki olumlu etkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Kemikler de egzersizle sunulan mekanik uyarıya, kendilerini yenileyerek cevap verirler. Sürekli yük taşımaya, kompresyona (baskıya) göre düzenlenmiş olan iskeletin, buna uygun (hareket uyarısı alabileceği) egzersizlerle, düzenli olarak çalıştırılması gerekir. Yük taşımak ve hareketsiz kalmamak önemlidir. Kişinin ihtiyaçlarına göre seçilmiş, doğru egzersizlerin, düzenli uygulanmasıyla hareketsiz geçirilmiş zamanların (yılların) olumsuz etkileri bile geri kazanılabilir.
Bu noktada kişiye uygun egzersizin önemini de vurgulamakta fayda var. İleri derecede osteoporozu olan bir kişinin yapması gereken egzersizler farklı, osteoporozu yeni başlayan ya da başlamamış ama riski artmış kişinin yapacağı egzersizler farklıdır. Örneğin yoga, kas gücünü ve dengeyi arttırmada olumlu etkilere sahiptir. Ancak ileri düzeyde osteoporozu olan kişilerde dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Örneğin, kifoz dediğimiz, sırttaki öne eğilme durumu yerleşmiş bir kişinin, özellikle öne eğilme pozlarında zorlamaması yerinde olur.
Fizyoterapistinize, yapacağı değerlendirme sonrası size en uygun egzersiz programını belirlemek konusunda güvenebilirsiniz.
KIRIKLAR:
Osteoporoza bağlı kırıklar daha çok kalça, omurga ve el bileğinde oluşur. Düzenli egzersiz yapan kişinin dengesi, koordinasyonu, kas gücü ve esnekliği artmış olduğu için düşme riski azalacaktır. Düşme durumunda ise eğer bir yaralanma olursa iyileşme daha kolay ve hızlı olacaktır; rehabilitasyon gerekirse geçmişten gelen güçsüzlükler sorun teşkil etmeyecektir.
Kemik yoğunluğunun korunması ve devam ettirilmesi için ideal olan ömür boyu hareketli kalmak, düzenli egzersiz yapmak olsa da düzenli ve doğru egzersizlerle kötüye giden süreci her zaman tersine çevirmek mümkündür.
Merak etmeyin Fizyoterapistiniz Burada!
Ebru ÇELİKOK, Fizyoterapist (Fizyoterapistinizle ilgili detaylı bilgi almak için lütfen tıklayınız.)
KAYNAKLAR
-
Lorentzon, R., Lorentzon, M. (2001). The human genome, exercise and bone mass Prevention of osteoporosis and fragility fractures by exercise? A great challenge for sports medicine. / Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 11(3): 131 – 133.
-
Todd, J.A., Robinson, R.J. (2003). Osteoporosis and exercise. / Postgraduate Medical Journal, 79:320-323.
-
Sinaki, M. (2012). Yoga Spinal Flexion Positions and Vertebral Compression Fracture in Osteopenia or Osteoporosis of Spine: Case Series. / Pain Practice, 13(1): 68–75.
-
Motorwala, Z.S., Kolke, S., Panchal, P.Y., et al. (2016). Effects of Yogasanas on osteoporosis in postmenopausal women. / International Journal of Yoga, 9:44-8.
